veerkracht en draadspanning

(foto's staan onder aan de tekst)

Het verhaal van Hilde Foks begint op de werpplaat van het honkbalveld. Als pitcher van het Nederlands vrouwenteam perfectioneerde zij de kunst om spanning en souplesse te verenigen. De spiralende beweging die vereist is om de bal gericht, hard en vol effect naar de slagman te gooien, vergt grote beheersing van lichaam en geest. Dat uitgangspunt nam ze mee toen ze halverwege een studie lichamelijke opvoeding overstapte naar de Rietveld Academie. Daar ontwikkelde ze een geheel eigen spel, waarbij de taal van het lichaam werd overgebracht op soepele weefsels en veerkrachtige sieraden. De spiraal groeide uit tot een blijvend thema.
Technisch gesproken komt haar werk neer op rondweven en rijgen, maar de variatie en vormenrijkdom die de spiraal toestaat blijkt onuitputtelijk te zijn. Hilde Foks buit de eigenschappen van staal, nylon en wol telkens op zo'n verrassende manier uit, dat het aandachtige beschouwing vraagt om te ontrafelen hoe haar werk tot stand is gekomen. Herhalingspatronen scheppen een gevoel van rijkdom, door ritmische verschuiving ontstaat complexiteit, een subtiel gebruik van kleur draagt bij aan de afzonderlijke identiteit.
Hoewel de constructieve inventiviteit bewondering afdwingt, heeft haar werk onmiskenbaar een emotionele kant. Er wordt een verhaal zichtbaar gemaakt. De ene serie is sober en krachtig, de andere losjes, de derde bijna frivool. Dat past bij een verschuivend levensgevoel. Kinderen, strandplezier, zelfs de dood van iemand die je dierbaar is, zijn bronnen van inspiratie. Zo is een serie sieraden gebaseerd op de erfenis van een naaidoos. Hilde Foks verwerkte niet alleen het materiaal maar ook oude principes van het naaien, zoals de festonsteek. Constructie en kleurgebruik ogen broos, alsof ze duidelijk wil maken dat het leven altijd te kort is.
Pitchen of sieraden maken, beiden vergen toewijding en discipline. Alleen door herhaling op herhaling wordt een basisprincipe omgezet in vanzelfsprekende schoonheid. Hilde Foks benadrukt dat door in cyclische termen te denken. Haar sieraden beschrijven vrijwel altijd een eindeloze, cirkelvormige baan. Daarbinnen spiralen de dingen weer mathematisch om hun as. De natuurlijke eigenschappen van het materiaal worden nooit geweld aangedaan, maar wel tot het uiterste beproefd. Soms tot op de grens van veerkracht, dan weer in alle lenigheid.
Op die manier krijgt de industriële drukveer, die in duizenden soorten, kleuren en maten wordt gemaakt, bij Hilde Foks een geheel nieuw leven. Het ene veertje laat zich willig in vlinderachtige vormen buigen; het andere biedt stugge weerstand. Zij benut en versterkt zulke karakterverschillen. Telkens bedenkt ze een nieuwe rijgmethode, telkens ontstaat er weer een ander weefsel.
Uiteindelijk gaat het om draagbaarheid. In de vitrine laat een sieraad zich slechts ten dele beoordelen. Pas om de hals of de pols valt het karakter van een sieraad samen met een levend wezen. Op sommige momenten zal een lieflijk zinnebeeld van huwelijkstrouw gepast zijn, op ander momenten een snoepjesachtige rondedans. Het is opmerkelijk dat Hilde Foks zoveel cyclisch levensgevoel weet te halen uit een simpele spiraal.

Hendrik van Leeuwen schrijver/beeldend kunstenaar Delft, maart 2000

klik op een foto voor groter beeld